Улсын Их Хурлын 2025 оны хаврын ээлжит чуулганы өнөөдрийн (2025.04.03) нэгдсэн хуралдааны эхэнд Улсын Их Хурлын дарга нийтийн өргөдлийн талаар танилцуулав. Иргэн Рэгзэнгийн Шинэгэрэлээс нийтийн ашиг сонирхлыг хөндсөн Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.3-т заасан орлогод ногдох албан татварын хэмжээг нэг хувь болгож бууруулах асуудлаар хуулийн төсөл санаачлах нийтийн өргөдөл ирүүлснийг Улсын Их Хурлын нийтийн өргөдөл гомдлын petition.parliament.mn цахим системд 2025 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдөр нийтэлсэн. Энэ өргөдөл 2025 оны 04 дүгээр сарын 01-ний өдөр Монгол Улсын 18 насанд хүрсэн 100187 иргэний санал авсан тул нийтийн өргөдөлд дурдсан асуудлыг хэлэлцүүлж, шийдвэрлүүлэхээр Байнгын хорооны эрхлэх асуудлын хүрээний дагуу Төсвийн байнгын хороонд хуваарилж байгааг Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан танилцуулаад, тус Байнгын хороо иргэдийн гаргасан өргөдөлд дурдсан асуудлыг хуульд заасны дагуу хэлэлцэн шийдвэрлэхийг чиглэл болгов.

Үргэлжлүүлэн Улсын Их Хурлын чуулганаар хуулийн төслийг яаралтай хэлэлцэх эсэхийг шийдвэрлээд, “Авлигатай тэмцэх газрын даргыг улируулан томилох тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцэн, баталлаа. Төслийн талаарх Хууль зүйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Сандаг-Очир танилцуулав.

Монгол Улсын Ерөнхий сайдаас Авлигатай тэмцэх газрын даргаар Зандраагийн Дашдавааг улируулан томилуулах тухай саналыг 2025 оны 03 дугаар сарын 27-ны өдөр Улсын Их Хуралд ирүүлснийг тус Байнгын хороо Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 45 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу 2025 оны 04 дүгээр сарын 02-ны өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцсэн гэв. Монгол Улсын Ерөнхий сайдаас Авлигатай тэмцэх газрын даргыг улируулан томилуулах тухай асуудлыг Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх буюу 72.2 хувь нь дэмжсэн байна.  

Хууль зүйн байнгын хорооны дээрх санал, дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүд асуулт асууж, хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан үг хэлж байр сууриа илэрхийлсэн юм. Авлигатай тэмцэх нь бүх нийтийн үйл хэрэг гэдгийг гишүүд онцолж байсан бөгөөд П.Сайнзориг гишүүн Транспэрэнси олон улсын байгууллагаас жил бүр зарладаг авлигын төсөөллийн индексийг сайжруулахын тулд Улс төрийн намын санхүүжилтийн тухай хуулийг батлах, төрийн өмчит компаниудын засаглалыг сайжруулах, Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийг сайжруулах, Шүгэл үлээгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийг батлах шаардлагатайг хэлж байв. Эдгээр хуулийг баталсан тохиолдолд дээрхээс гадна авлигын эсрэг тэмцэлд ахиц гарна хэмээн тайлбарласан. Түүнчлэн иргэд, олон нийтийн сэтгэлгээ, хандлагыг өөрчлөх шаардлага байгааг тэмдэглэж байв. Б.Пүрэвдорж гишүүн нүүрс тээврийн асуудал нь авлигын шалтгаан болж байгааг, Ө.Шижир гишүүн төрийн эрх мэдэл хэт төвлөрснөөс, баялгийн шударга бус хуваарилалт нь авлигын үндэс болдог гэдэг байр суурийг илэрхийлээд Авлигатай тэмцэх газар нь соён гэгээрүүлэх үүргээ илүү ухамсарлаж ажиллаасай хэмээн хүсээд,  сонгуулийн хандив цуглуулах нь улс төрийн орчинд авлигын асуудал үүсгэдэг болохыг хэлж байв. Б.Бейсен гишүүн цар тахлын үеийн төсвийн зарцуулалтыг Авлигатай тэмцэх газраас хянаж, шалгасан эсэхийг тодруулж, З.Дашдаваа даргаас хариулт авав. Мөн тэрбээр тус байгууллагын мөрдлөг, хяналт, шалгалтад ороод гэм буруугүй хэмээн тогтоогдсон этгээдүүдийг цагаатгах ажлыг хэрхэн гүйцэтгэж байгаа талаар тодруулж байсан юм. О.Цогтгэрэл гишүүн авлигын эсрэг тэмцлийг төрийн эрх мэдлийг бууруулах, эдийн засаг дахь төрийн оролцоог зохист түвшинд хязгаарлснаар үр дүнтэй байх болно гэлээ. Монгол Улсын хэмжээнд төрд болон төрийн өмчит компаниудад ажиллаж байгаа хүний тоо нэлээд өндөр болсон нь, улсын төсөв болон төрийн өмчит компаниудын төсвийг нийлүүлснээр зах зээл дэх хоёр төгрөг тутмын нэг нь төрөөс хамааралтай байгаа зэрэг нь авлигын нөхцөлд ихээхэн нөлөөлж байгааг гишүүд хэлж байв. 

М.Мандхай гишүүн, улс орон дахь авлигын асуудал нь хүн нэг бүрийн амьдралын чанар, улс орны хөгжлийн үзүүлэлт, нийгмийн харилцан итгэлцэлд нөлөө үзүүлж байдгийг дурдаад Авлигатай тэмцэх газар иргэдийг соён гэгээрүүлэх үйл ажиллагаагаа идэвхжүүлэх шаардлагатай гэдэг санал хэлж байв. С.Эрдэнболд гишүүн З.Дашдаваа даргаас ирэх зургаан жилийн үйл ажиллагааных нь талаар тодруулахад “Авлигатай тэмцэх газрын даргын томилгооны хугацааг бүрэн дуусгаж буй анхны дарга би болж байна. Авлигатай тэмцэх байгууллага маань 10 гаруй жил үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Тодорхой туршлага хуримтлуулсан, мэргэшсэн хүний нөөцтэй болжээ. Ирэх жилүүдэд хамт олныхоо туршлага, чадвар дээр тулгуурлаж тогтолцоо руугаа нэг анхааръя гэж төлөвлөж байна. Хуулиас давсан журмуудаар эрх мэдлээ хэтрүүлдэг төрийн албан тушаалтнуудын асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлээр Улсын Их Хурал, Засгийн газартай хамтарч тодорхой ажлуудыг хийх төлөвлөгөөтэй байна. Нэн тэргүүнд журмуудыг цэгцлэх буюу авлигын хөрс, суурь шалтгааныг өөрчлөх тэмцлийг хийнэ гэж бодож байна” гэдэг хариултыг З.Дашдаваа дарга өгсөн. Улсын Их Хурлын гишүүн П.Мөнхтулга  авлига өгсөн, авсан талуудыг шийтгэдэг байдлыг оновчгүй хэмээн үзэж буйгаа дурдаад, авлига өгсөн хүнд хариуцлага тооцохгүй байх нь энэ төрлийн гэмт хэргийг 50 хувиар бууруулах нөхцөл болно хэмээн байр сууриа илэрхийллээ.

Х.Тэмүүжин гишүүн авлигын суурь шалтгаан нь тогтолцоо гэдгийг дурдаад  тогтолцооны авлигатай тэмцье гэж бодож байгаа тохиолдолд зоригтой өөрчлөлтүүд хийх хэрэгтэй гэлээ. “Авлигаас ангижрах хоёрхон арга бий. Төвлөрсөн эрх мэдлийг задлах, эрх мэдлийн харилцан хяналт” хэмээгээд тодорхой саналуудыг илэрхийлж байсан.

Ийнхүү гишүүд Монгол Улсын Ерөнхий сайдаас Улсын Их Хуралд ирүүлсэн Авлигатай тэмцэх газрын даргыг улируулан томилуулах тухай саналыг хэлэлцэн шийдвэрлэсэн талаарх Хууль зүйн байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан байр сууриа илэрхийлж, Ерөнхий сайд болон З.Дашдаваа даргаас зарим зүйлийг тодруулж, хариулт авсны дараа санал хураалт явуулав. “Авлигатай тэмцэх газрын даргыг улируулан томилох тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг батлахыг хуралдаанд оролцсон Улсын Их Хурлын гишүүдийн олонх буюу санал хураалтад оролцсон 112 гишүүний 92 нь дэмжин баталлаа. 

Иймд Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалан тогтоолын эцсийн найруулгыг уншиж, танилцуулаад “З.Дашдаваа даргад ажлын амжилт хүсье. Өнөөдөр Улсын Их Хурлын гишүүд Авлигатай тэмцэх газрын даргыг улируулан томилж байгаатай холбогдуулан олон санал хэллээ. Гишүүдийн хэлсэн саналыг Та бүхэн ажил хэрэг болгож хэрэгжүүлэх нь зүйтэй болов уу. Авлигатай тэмцэх үйл ажиллагааг ул суурьтайгаар хэрэгжүүлэх, үүнийг нь Улсын Их Хурал дэмжиж ажиллах шаардлагатайг гишүүд хэлж байна. Үүнийг хэрэгжүүлэх үүднээс танай байгууллага бүтэц, бүрэлдэхүүн, ажиллах нөхцөлтэй холбоотой асуудлуудаа Улсын Их Хуралд танилцуулах шаардлагатай гэж үзэж байна. Нөгөө талаасаа Авлигатай тэмцэх газрын зүгээс хуулиас давсан журмуудтай холбоотой асуудлаар саналаа боловсруулж, хүчингүй болгуулах, авлига үүсгэх нөхцөлийг бий болгож байгаа төрийн шийдвэрүүдийг хүчингүй болгуулах саналуудаа шуурхай танилцуулж, шийдвэрлүүлэх үүрэг, чиглэл өгч байна. Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Авлигатай тэмцэх газар болон Хүний эрхийн Үндэсний Комисс хамтарсан ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байгаа. Энэ ажлыг илүү эрчимжүүлж, бодит үр дүн гаргах талаар анхаарч ажиллахыг хүсье. Улсын Их Хурал танай байгууллагын үйл ажиллагаа, ажиллах нөхцөлийг чинь анхаарч, бүрэн дэмжиж ажиллана” гэлээ.