НИТХ-ын ээлжит бус XV хуралдаан 2023 оны аравдугаар сарын 12-нд болж, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд асан Х.Нямбаатарыг Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчид нэр дэвшүүлэн, НИТХ-ын төлөөлөгчдийн 78.57 хувийн саналаар дэмжсэн. Улмаар НИТХ-аас тогтоол баталж, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэд өргөн барьснаар захирамж гарган, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчаар Х.Нямбаатарыг батламжлан, тамгыг гардуулсан билээ. Тэгвэл тус хугацаанд Хотын дарга Х.Нямбаатар болон нийслэлийн удирдлагын шинэ баг багц хуулийн хүрээнд 26 хуульд өөрчлөлт оруулж, УИХ-ын хоёр тогтоол батлуулаад байгаа юм. Нийслэлийн удирдлагын багийн хийсэн онцлох ажлыг Хууль, эрх зүйн орчин, Тохижилт бүтээн байгуулалт, Хот, нийтийн аж ахуйн ажил, Нийтийн тээврийн парк шинэчлэл гэсэн дөрвөн сэдвийн хүрээнд танилцуулж байна.

1. Хууль, эрх зүйн орчин

Нийслэл Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний түгжрэлийг бууруулах, гэр хорооллыг орон сууцжуулах тухай хуулийг 2023 оны арванхоёрдугаар сарын 8-ны УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар нийт гишүүдийн 93.2 хувийн саналаар эцэслэн батлууллаа. Энэ хуулийн хүрээнд 25 хуульд өөрчлөлт оруулсан. Тус хуулиар нийтийн тээврийн төрөл, хүртээмж, авто зогсоолын ашиглалтыг сайжруулах, төвлөрөл сааруулах, гэр хорооллыг орон сууцжуулах, хот төлөвлөлтийн алдааг засах, замын хөдөлгөөний түгжрэл, агаар, хөрс зэрэг орчны бохирдлоос үүсэх нийгэм, эдийн засгийн нөлөөллийг бууруулах, урьдчилан сэргийлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулна.

Уг хуулийн хэрэгжилтийн хүрээнд:

• Улаанбаатар хотын авто замын даацад тохируулж автомашины дугаар олголтын дээд хязгаарыг НИТХ-аар батлуулна.
• Нийслэлийн ерөнхий төлөвлөгөөнд нийцсэн орон сууцны стандарт нормыг боловсруулна.
• Дахин төлөвлөлтийг нэгдсэн журмаар газрыг нь чөлөөлж, хашааг орон сууцаар солих ажлыг зохион байгуулна.
• Газар чөлөөлөлтийн нөлөөллийн бүсэд буй иргэдийн 65 хувь нь дэмжсэн тохиолдолд газрыг албадан чөлөөлж, нөхөн олговрыг төрөөс олгоно. Ингэхдээ газрыг бэлэн мөнгөөр солих, түр орон сууцаар хангаж дараа нь тухайн байршилд барьсан орон сууцыг өмчлүүлэх, эсвэл газрыг орон сууцаар солих нөхцөлийг санал болгоно.
• Агаарын бохирдлыг бууруулах ажлын хүрээнд төвийн зургаан дүүрэгт зуслангийн болон амины зориулалтаар газар олгохгүй байх. Энэ хүрээнд дүүргийн Засаг дарга нар газар олгохыг хориглоно.

Нийслэлийн Засаг дарга дараах таван тохиолдолд газар олгоно. Үүнд:

• Төр бүтээн байгуулалт хийх зорилгоор буюу эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг барих тохиолдолд;
• Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн харилцааг хэрэгжүүлэх үед;
• Дахин төлөвлөлт буюу гэр хорооллыг барилгажуулах бүсэд өртсөн ААН-үүдтэй хэлэлцээр хийж нүүлгэн шилжүүлэх зорилгоор;
• Царцаасан барилга байгууламжид урьд нь олгосон газрыг дахин төлөвлөсөн бүсэд шилжүүлэн суурьшуулахтай холбоотойгоор газар олгоно.

2. Тохижилт, бүтээн байгуулалт

• Хүн амын нягтаршил ихтэй, сургууль, цэцэрлэггүй зарим хороонд сургууль, цэцэрлэг барихаар аж ахуйн нэгжүүдтэй зөвшилцөн, газрыг хотод шилжүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна. Энэ хүрээнд:

                    -БГД-ийн 24 дүгээр хороо буюу “Алтай” хотхонд сургууль барих 8000 ам метр талбай

                    -БГД-ийн 28 дугаар хороонд цэцэрлэг барих 2000 ам метр талбай

                    -БГД-ийн 25 дугаар хороонд сургууль барих 4000 ам метр талбай

-БЗД-ийн 36 дугаар хороонд сургууль барих 4002 ам метр талбайг нийслэлд шилжүүлэн аваад байна. Эдгээр байршилд нийт 18002 ам метр талбайг шилжүүлэн авсан бөгөөд сургууль, цэцэрлэгийн барилгын ажлыг бүтээн байгуулалтын улирал эхлэхтэй зэрэгцүүлэн эхлүүлнэ. 

• Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн саналаар “Урт цагаан” худалдаа, үйлчилгээний төвийн барилгыг нурааж, цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах, эсвэл дахин төлөвлөж барилга барих талаар иргэдээс санал авсан. Санал асуулгад оролцсон иргэдийн 96 хувь нь цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулахыг дэмжсэнээр тус барилгыг нураалаа.

• Үерийн эрсдэлтэй бүсэд голын голдирол өөрчлөн барьсан барилга, байгууламжийг мэргэжлийн байгууллагын дүгнэлтэд үндэслэн үе шаттай буулгах ажлын хүрээнд ХУД-ийн 3-р хороо, Дунд гол дагуу байрлаж байсан “Шунхлай” шатахуун түгээх станцыг буулгалаа.
• ХУД-ийн 15-р хороо "Нархан" хотхоны баруун талд барьж буй барилгын стандарт бус хашааг татуулж, Гандийн гудамжнаас “Соларис”, “Вега сити” зэрэг хотхон хүртэлх хэсэгт 300 метр урт, 1.2 метр өргөн явган зам хийлээ.

• СБД-ийн 9, 10, 11 дүгээр хороо, 32-ын тойргоос 4 дүгээр дэлгүүрийн уулзвар хүртэл авто замын хоёр талаар 510 метр урт, 3 метр өргөн явган зам хийлээ.
• БЗД-ийн 26 дугаар хороо, “Сүмбэр орд” хотхоны замын урд талаас “Олонлог” сургууль хүртэл хоёр урсгалтай авто зам, хоёр талаар нь явган хүний зам бүхий 900 метр замын газар чөлөөлөлтийн ажлыг хийсэн.

• Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн өгсөн үүрэг даалгаврын дагуу дүүргийн удирдлагууд шинэ жилийн худалдааг 12 байршилд, мөсөн гулгуурын талбайг 9 байршилд, гэрлэн чимэглэлийг 17 гудамжинд хийлээ. Цаашид уг бүтээн байгуулалтыг жил бүр уламжлал болгон хийх юм.

• Явган хүний гарцын тэмдэглэгээг тодруулах, харагдах байдлыг сайжруулах, жолоочид анхааруулах зорилгоор нийслэлийн сургууль, цэцэрлэг орчмын бүсийн явган хүний гарц бүхий 102 байршилд лед гэрэл хийх ажлыг эхлүүлсэн.
• СБД-ийн 9, 10, 11 дүгээр хороо, Ногоон нуурын гудамжинд 10,000 ам метр талбайд 320 автомашины зогсоол байгууллаа.

• БЗД-ийн 23, 28 дугаар хороонд 300 га газрыг хамарсан Олон улсын эко цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулна. Цэцэрлэгт хүрээлэнд явган хүний болон гүйлтийн, дугуйн зам, автомашины зогсоол зэргийг төлөвлөжээ. Мөн тус цэцэрлэгт хүрээлэнд барилга байгууламж, баримал барихгүй бөгөөд мод, сөөг, ургамал тарьж, байгалийн унаган төрхийг хадгална гэдгийг Хотын дарга онцолсон.

• БЗД-ийн 13, 14, 42 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр Ахмадын хорооллын зүүн талын замыг Энхтайваны өргөн чөлөөтэй холбох нэг км урттай, далан дагасан авто замын ажлыг эхлүүлэхээр боллоо. Тус дүүргийн гурван хороог хамарсан, 40 мянга гаруй айл өрхөд чухал ач холбогдолтой уг зам ашиглалтад орсноор тухайн бүс орчмын түгжрэлийг бууруулахад чухал нөлөө үзүүлнэ.
• СБД-ийн 4, 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр Партизаны гудамжийг иргэдийн аюулгүй байдлыг хангасан, бүрэн камерын систем бүхий анхны “Ногоон гудамж” болголоо.

3. Хот, нийтийн аж ахуйн ажил

Хот, нийтийн аж ахуйн 9 чиг үүргийг дүүргүүдэд шилжүүлсэн. Ингэснээр 2024 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс дүүргүүд

-Ногоон байгууламжийн арчилгаа,

-Нийтийн эзэмшлийн гудамж, талбайн гэрэлтүүлгийн засвар, арчлалт,

-Нийтийн эзэмшлийн эд хөрөнгийн арчлалт /сандал, хогийн сав, хөшөө, дурсгал, усан оргилуур, нийтийн бие засах газар/,

-Гадна зар сурталчилгаа,

-Нийтийн эзэмшлийн талбай /тоглоомын талбай, спорт талбай, бичил цэцэрлэгт хүрээлэн/,

-Нохой, муур устгалын үйл ажиллагаа,

-Нийтийн эзэмшлийн зам, талбайн цэвэрлэгээ, үйлчилгээ,

-Согтууруулах ундаа худалдах, түүгээр үйлчилгээ эрхлэх,

-Мөнгөн зээлийн үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрөл олгох эрхийг хариуцан ажиллаж эхлэв.

Энэ хүрээнд Хот тохижилтын газар, УБЗАА-ны албан хаагч, машин техник хэрэгслийг дүүргүүдэд хуваарилсан. Хот, нийтийн аж ахуйн ажлын зохион байгуулалтыг шинэчилснээр уг ажлыг илүү шуурхай зохион байгуулах, хяналт тавих, хариуцлагыг сайжруулах боломж бүрдэж байна.

Улаанбаатар хотын төвлөрсөн хогийн цэгт ажиллах машин механизм, дагалдах хэрэгслүүдийг худалдаж авлаа. Тодруулбал, экскаватор 7, бульдозер 6, авто самосвал 4, бутлагч 4, нягтаршуулагч 1, усны машин 2, пик-ап 1, чирэгч толгой, чиргүүл гэсэн 29 нэр төрлийн машин механизм, дагалдах хэрэгслүүдийг худалдан авсан юм.

Эзэнгүй муур, нохойн тоог цөөлөх

Эзэнгүй муур, нохойн тоог цөөлөх зорилгоор тэднийг түр асрамжлах байрыг бэлтгэж байна. Энэ хүрээнд Хан-Уул дүүргийн 17-р хороо, Шувуун фабрикт байрлах хар үнэгний аж ахуйн байрыг түр асрамжлах байр болгохоор засвар, тохижилтыг эхлүүлэн, барих багаж хэрэгслийг бүрэн бэлтгээд байгаа юм.

Мал гаргах

Суурьшлын бүсэд малын гаралтай өвчлөл гарах, тархахаас сэргийлэх зорилгоор нийслэлийн хориглосон бүсэд нэвтэрсэн малыг гаргах ажлыг 2023 оны арванхоёрдугаар сараас эхлэн, нийслэлийн 9 байгууллагын 80 гаруй ажилтан гүйцэтгэж байна. Өдгөө давхардсан тоогоор 1800 гаруй мал гаргаад буй. Малыг гаргасан ч хориглосон бүсэд дахин орж ирэх зөрчил их гардаг тул Мал аж ахуй эрхлэхийг хориглох бүсийн хил хязгаарыг тогтоох, хориглосон бүсэд нэвтэрсэн малыг түр хадгалах, түүнтэй холбогдон гарсан зардлыг нөхөн төлүүлэх журмыг шинэчлэн боловсруулж байна. Журам батлагдсанаар зөрчлийг бүрэн арилгах, мал аж ахуй эрхэлж буй иргэдийн хариуцлагыг нэмэгдүүлэх хууль, эрх зүйн орчин, зохицуулалт бий болно.

4. Нийтийн тээврийн парк шинэчлэл

БНХАУ-ын "Юутон" үйлдвэрээс эхний 35 автобус 2023 оны арванхоёрдугаар сарын 28-ны өдөр Улаанбаатар хотод ирж, туха сарын 31-ний өдөр үйлчилгээнд гаргалаа. Түүнчлэн 2024 оны нэгдүгээр сарын 30-ны байдлаар 485 автобус шинээр ирж, үйлчилгээнд гараад байна. Нийтийн тээврийн парк шинэчлэлтийн хүрээнд худалдан авч буй 600 автобус хоёрдугаар сарын 2-н гэхэд Улаанбаатар хотод бүрэн ирж, үйлчилгээнд гарах хуваарьтай байна. Мөн нийтийн тээврийн чиглэлийн давхцалыг арилган, дахин төлөвлөлтийг хийж, 105 чиглэлд 1075 автобус үйлчилгээ үзүүлэхээр болсон. Мөн нийтийн тээврийн сан байгуулж, төлбөрийн системийг шинэчлэхээр ажиллаж байна.